Bijenwas is een bijzonder wonder van moedernatuur. Bijen zweten bijenwas uit en verwerken deze gezamenlijk – in pure harmonie en liefde – tot de zogenoemde wasraten. De wasraten hebben een zeshoekige structuur, die de ruimte optimaal gebruikt. Bovendien zijn ze extreem licht voor het oppervlak en daarnaast ook nog eens flexibel en bestand tegen relatief hoge temperaturen. Een bijenvolk gebruikt bijenwas dan ook zeer efficiënt. Kortom: een knap staaltje vakkundige bouwkennis. Vele onderzoekers hebben zich met het fenomeen beziggehouden, maar de kennis van de bijen om raten te bouwen is tot op heden niet volledig verklaard.
Bijenwas voor wasraten
Bijenwas is de bouwstof voor de wasraten waarop de bijen – in de bijenkast, in een bijenkorf of in een natuurlijke holte – leven. Honingbijen gebruiken dan ook bijenwas voor het bouwen van wasraten. De functie van de raten in de bijenkast is zeer divers. Op de raten wordt door de bijen geleefd, waardoor we de wassen raten kunnen zien als woonruimte. In de raten wordt honing en bijenbrood opgeslagen, waardoor deze fungeren als voorraadskamer. De raten fungeren echter ook als broednest, want larveneitjes worden hier grootgebracht tot jonge bijen. Hiernaast is de bijenwas ook een medium van communicatie voor de bijen: door het trillen van de raat kunnen zij signalen aan elkaar doorgeven. Dit gebeurt onder andere bij het uitvoeren van de befaamde bijendans. Gezien het pikkedonker is in de bijenkast kunnen de andere bijen deze dans niet zien. Zij voelen echter aan het trillen van de raat in welke richting de bij gaat en met welke frequentie hij trilt.
Moderne bijenwetenschappers, zoals de Duitse Jürgen Tautz, beschrijven de wasraten daarom als meer dan alleen een leefomgeving voor de bijen. Zij zien het complex van raten als het grootste orgaan in een bijenvolk. De raten zouden niet alleen functioneren als zintuigen, maar verder als skelet, zenuwstelsel, geheugen, immuunsysteem en airconditioning tegelijk.
Waszweten
Honingbijen kunnen zelf bijenwas produceren. Zij doen dit in hun wasklieren. De werksters produceren bijenwas in de wasklieren aan de onderkant van hun achterlijf. Deze wasklieren zijn bij werksters tussen de 12de en de 18de levensdag volledig ontwikkeld. Bij oudere bijen verwelken deze klieren, maar ze kunnen in noodgevallen weer gereactiveerd worden. De, met name jonge, werksters scheiden vloeibare bijenwas uit hun wasklieren uit. De was koelt aan de lucht direct af tot een kleine wasflinter. Deze komt die een soort schilfer aan het achterlijf te hangen. Met de pootjes neemt de werkbij de wasflinter vervolgens van het achterlijf en brengt deze naar de mond. Hier wordt het vermengd met enzymen uit hun speeksel- en hoofdklieren. De bijenwas krijgt zo een soepele en vormbare consistentie, zodat de wasraten ermee gebouwd kunnen worden.
Wasraten bouwen
Het bouwen van wasraat is een collectieve bezigheid, waarbij de werksters intensief samenwerken. Ook is hiervoor veel warmte nodig. De werkbijen zijn in staat om hun lichaamstemperatuur te verhogen tot 43 graden Celsius om de benodigde warmte voor de productie van de bijenwas genereren. De was neemt vanwege zijn chemische structuur en de warmte de zeshoekige raatstructuur aan. De raatbouw van de bijen wordt al in de vroegste culturen als iets wonderbaarlijks beschouwd. De raatvorm is een hexaeder. Het fascinerende hieraan is, dat de bijen met een minimum aan materiaal de ruimte optimaal benutten, zonder dat dit ten koste gaat van de stabiliteit van de raat.
Meer ontdekken?
Het bouwen van wasraten wordt in alle oude culturen als iets wonderbaarlijks beschouwd. Mede hierdoor zagen de honingbij als bron voor inspiratie, magie en rituelen. Wil je meer ontdekken over honingbijen? Geïnspireerd door de honingbij organiseren wij een Apiwellness Retreat op La Palma. Tijdens deze retreat combineren we ontspanning, beweging en creativiteit om een diepere connectie met de, voor alle oude culturen al inspirerende en heilige, honingbij te maken. Wil je meer weten over het gebruik en de kwaliteit van bijenwas? Geef je dan op voor onze Apitherapie Basisopleiding of e-Cursus. Hierin leer je alles over de apitherapeutische mogelijkheden van bijenwas.
