Democratie van de bijen: besluitvorming als voorbeeld voor de mens

In de zomer leeft een bijenvolk met een totaal aantal van tussen de 30.000 en 80.000 bijen bijeen in een relatief kleine ruimte, de bijenkast. En hoewel iedere werkbij in de zomer maar ongeveer 2 tot 4 weken leeft, werkt iedere bij voor een groter doel, namelijk voor de overleving van het bijenvolk. Het is wat ons betreft dan ook fascinerend hoe bijen dit doen en hoe ze met zoveel individuen goede groepsbesluiten nemen? Alle informatie van individuele bijen komt samen in een collectieve besluitvorming.

Voorbeeld: de bijenzwerm

Wanneer bijvoorbeeld aan het einde van de lente of het begin van de zomer een bijenvolk te groot wordt, dan ontstaat er een zwerm. Er wordt een nieuwe koningin geboren en een deel van het bijenvolk gaat met de oude koningin op pad om een nieuwe plek voor het bijenvolk te vinden. Een aantal bijen gaan hiervoor op verkennend onderzoek en berichten de zwerm door middel van een bijendans over de mogelijke nieuwe locaties. De locaties die uit deze berichten het beste lijken worden ook door andere bijen bekeken. Pas wanneer er genoeg bijen overtuigd zijn van één en dezelfde locatie wordt de knoop doorgehakt en vertrekt de gehele zwerm richting de nieuwe locatie. De bijen hebben dus geen overzicht van alle mogelijke locaties, maar moeten op elkaars onderzoek vertrouwen om uiteindelijk gezamenlijk de juiste beslissing te nemen.

De bij als voorbeeld voor de mens

Wij mensen kunnen van de besluitvormingsstrategieën van de bijen nog wat leren. Thomas Seeley, onderzoeker aan de Cornell University, heeft hier veel onderzoek naar gedaan. Hij definieert in zijn boek, ‘Honeybee Democracy’, vijf belangrijke factoren voor het nemen van succesvolle groepsbesluiten. Dit zijn:

  • stel een groep samen uit individuen met gezamenlijke interesses en wederzijds respect
  • hou de invloed van het groepshoofd zo klein mogelijk
  • bekijk meerdere oplossingsstrategieën voor het probleem
  • verbeter de kennis van de groep door te discussiëren
  • stel een quotum in om groepsbeslissingen te kunnen doorvoeren
MENU